کوه رحمت

در دامنه كوه رحمت از سمت جنوب شرقی خزانه و بعد از گذشتن از ویرانه های اقامتگاه نگهبانان و یك چشمه، چند آرامگاه در دل كوه كنده شده است كه فقط به تجربه می توان اولی را به اردشیر دوم (405 تا 361 قبل از میلاد)و آرامگاه دیگر، در جنوب آن را به اردشیر سوم (361 تا 338 قبل از میلاد) نسبت داد كه هر دو آرامگاه خالی هستند. همانند آرامگاههای نقش زستم این شاهان نیز در مقابل محرابی در حال نیایشند. اما در مقبره جنوبی نمایندگانی كه تخت پادشاه را بر دوش دارند. بر مبنای شان و منزلتشان در دو ردیف پشت سر یكدیگر قرار گرفته اند. در ادامه مسیر به طرف جنوب آرامگاه سومی وجود دارد كه هرگز تكمیل نشده واز بیرون صفه یعنی از كنار دیوار جنوبی تخت جمشید می توان به آن دست یافت. در وسط دیواره كتیبه مهم سه زبانه ای از داریوش كبیر مشاهده میشود. متن این كتیبه ها منحصر به فردند. به این دلیل كه سه زبان به كار رفته در آن یكسان نیسیت و هر یك حاوی اطلاعات بیشتری نسبته به دیگری است. این نوشته ها در مجموع به اصل و نسب و فهرست متصرفات داریوش و اینكه او تخت جمشید را در محلی غیر مسكونی بنا نهاده است. اشاره می كنند. در ادامه مسیر و پس از گذشتن از حفاریهای جدید در سمت جنوب غربی و گذر از نهر كوچكی نزدیك صخره و در كنج صخره ای ناپیدا كه بین درختان پنهان است. آرامگاه نا تمامی وجود دارد كه به نظر می رسد برای داریوش سوم (كودامانوس)آخرین پادشاه هخامنشین در نظر گرفته شده بد. در میان كاخهای حفاری شده در دشت پایین صفه كاخی وجود دارد كه شامل كتیبه ای از خشیارشااول و یك معبد است. در این محوطه چند بنای دیگر با تاریخهای گوناگون نیز به چشم می خورد. آقای تجویدی از سازمان باستان شناسی ایران به طور همزمان حفاریهای مهمی را روی دیوارهای مستحكم دامنه كوه در شرق صفه انجام داده است. طی این حفاریها جزئیات بسیاری از خشتهای اولیه بنا و نیز نقش مهرهایی مربوط به اواخر حكومت هخامنشیان كشف شده است. بقایای چندین كاخ مربوط به اوائل دوران هخامنشیان نیز در دشت نزدیك تخت جمشید كشف شده است. به علاوه قسمت مركزی كاخی در سمت شمال غربی صفه كه فراتادرا نامیده میشود وابتدا توسط پرفسور هرتسفلد در سال به عنوان كاخی مربوط به دوران بعد از هخامنشیان شناسایی شده بود. مجددا حفاری شده. این حفاریها كاخ دیگری مربوط به اوائل دروان هخامنشی رانیز آشكار ساخت كه خشتهای كف اتاقها و دیوارهای آن بعدها به آن اضافه شده بود. ستونی مربوط به یك آتشكده احتمالی چندین پایه اصلی مربوط به بناو چند پایه ستون به همران چهارچوبهای یك پنجره سنگی تنها بقایای این كاخ است. بر روی پنجره سنگی دو نقش بسیار آسیب دیده وجود دارد. یكی از آنها نردی رانشان میدهد كه دستانش به طرف بالاست و شاخه بر سمی به دست دارد. نقش دیگر تصویرزنی رانشان میدهد. روبروی این كاخ و بر دامنه كوه محلی برای دفن استخوانهای حیوانات وجود دارد كه یك سر ستون ناتمام به شكل گاو هنوز در آنها به چشم میخورد.