کلیسای جلفا وانک

نمی شود برای بازدید و سیر و سیاحت به شهر اصفهان سفر کرد و به «محله جلفا» سری نزد. اینکه محله جلفا و آثار تاریخی ماندگار آن چه زمانی و به چه دلیل ساخته شدند، بر می گردد به مهاجرت برخی از ارامنه به شهر اصفهان که در زمان صفویه اتفاق افتاد. در سال (1603میلادی) شاه عباس اول تعدادی از اهالی (ارمنستان) را به ایران کوچ داد و بخش عمده ای از آنان را در اصفهان و فریدن ) یکی از شهرستانهای استان اصفهان) اسکان داد. وی از املاک خاصه خود، حاشیه جنوب غرب زاینده رود را برای ساختن «محله جلفا» اختصاص داد، که البته گروهی از ارامنه هم در محلاتی چون شمس آباد (خیابان شیخ بهایی امروز)؛ اطراف قلعه طبرک و تخت قراچه (حوالی خیابان بهشتی امروز) ساکن شدند. در زمان شاه عباس دوم ارمنیان پراکنده در شهر نیز به جلفا کوچانده شدند و محله های دیگر جلفا چون تبریزی ها و ایروانی ها را ساختند  . به همین دلیل تعدادی کلیسا و منازل قدیمی از دوران صفویه در این محل باقی مانده است و البته در کنار آن هنوز خیلی از ارامنه در این مناطق سکونت دارند. در میان کلیساها زیباترین و شاید مشهورترین آن ها، کلیسای وانک است که به نام های(سن سور) و (آمنا پرکیچ) یعنی نجات دهنده همگان نیز شهرت دارد. وانک در زبان ارمنی معنی کلیسای اعظم می دهد. این کلیسا مرکز تربیت کشیش و خلیفه بوده و به اصطلاح <حوزه علمیه نصاری> محسوب می شود. همچنین کانون ارتباط ارمنیان شهراصفهان با جهان ارامنه است و حتی نیز ذکر شده که محل حکومت قوم ارمنی بر ارامنه ساکن شبه قاره هند، جاوه و دیگر نقاط جهان، کلیسای وانک اصفهان بوده است.  با گذشت حدود پنجاه سال از ساخت آن کلیسای کوچک، کلیسای ساخته شده رو به تخریب رفت، لذا به دستور شاه عباس دوم و تشویق خلیفه وقت (داوید اول)، با صرف هزینه ای گزاف و صرف مدت 9 سال، کلیسای جدید(کلیسای وانک) در همان محل ساخته شد؛ کتیبه سردر کلیسای وانک در جانب غربی با خط ارمنی طلایی بر زمینه کاشیخشت لاجوردی، گویای این اتفاق است. کتیبه های بی شماری بر روی کاشی بالای سردر غربی، دو طرف جرزهای درِ شمالی، زیر طاق محراب، پنجره های جنوبی و ... وجود دارند که به خط ارمنی طلایی بر زمینه لاجوردی بوده و از افراد کمک کننده در ساخت کلیسا با اعضای خانواده‌شان نام برده و برای آنان طلب خوشبختی کرده است.